HISTORIA WOLNOŚCI

Pierwsze pęknięcia lodu

Gdy Sekretarzem Generalnym Partii Komunistycznej Związku Radzieckiego w 1985 roku został mianowany Michaił Gorbaczow, gospodarka kraju upadała ze względu na katastrofalną wojnę w Afganistanie i nadmierne wydatki na obronę. Aby uniknąć kryzysu gospodarczego, promowano idę pierestrojki – restrukturyzacji przede wszystkim radzieckiego modelu ekonomicznego, lecz także polityki – i otwartości.

W ramach tych reform Gorbaczow zrezygnował także z polityki Związku Radzieckiego polegającej na przymusowym zachowaniu sił komunistycznych w krajach Bloku Wschodniego. Ludzie wyczuwali zmianę w powietrzu.

Mobilizacja ludności

Wyczuwając zmianę postaw na samej górze, ludzie zaczęli się organizować. Zmobilizowali się, zdając sobie sprawę, że wspólnie mogą osiągnąć więcej. W Polsce w maju 1988 roku robotnicy rozpoczęli strajk w odwecie za masowe podwyżki cen narzucone przez rząd, które doprowadziły do braków w sklepach i rosnącego niezadowolenia publicznego. Zakłócenia zmusiły rząd do podjęcia dyskusji z masywnym związkiem zawodowym, Solidarnością, reprezentowanym przez 1/3 ludności polskiej, który wcześniej próbował zniszczyć.

Gdy Gorbaczow ogłosił w Grudniu w ONZ wycofanie wojsk radzieckich z Europy Wschodniej, mieszkańcy tych krajów szybko zrozumieli, że ich starania o demokrację raczej nie zostaną uwzględnione przez siły radzieckie

Początek upadku domku z kart

Wydarzenia w Polsce przyspieszyły zmiany, do których dochodziło w pobliskich Węgrzech, po tym, jak w maju 1988 roku Sekretarzem Generalnym Partii Komunistycznej został Károly Grósz. Zainicjował on „pakiet demokratyczny”, odsłaniając wiele nowych aspektów wolności, co zapoczątkowało upadek rządów komunistycznych w lutym 1989 roku.

Solidarność w Polsce została zalegalizowana, wyznaczając drogę do zwycięstwa w wyborach krajowych. Kraje bałtyckie – Litwa, Łotwa i Estonia – ogłosiły swoją suwerenność w maju, a w lipcu Gorbaczow oświadczył, że każdy z krajów byłego Bloku Wschodniego może utorować własną drogę do socjalizmu.

Rewolucja w powietrzu

Rząd pod przewodnictwem Solidarności przejął w Polsce władzę we wrześniu 1989 roku Wyczuwający zmianę ludzie w Niemczech Wschodnich zaczęli protestować i ubiegać się o prawo do wyboru rządu. Prezydent Honecker początkowo opierał się im, ale gdy Gorbaczow odrzucił jego prośbę o interwencję wojskową w celu stłumienia powstania, nie był w stanie pokonać fali protestów.

Dwa miesiące później upadł Mur Berliński – potężny symbol żelaznej kurtyny i nacisku radzieckiego, łącząc podzielone przez 30 lat Niemcy. Mieszkańcy Niemców Wschodnich w końcu mogli swobodnie podróżować na zachód i powrócić do swoich rodzin.

Pod koniec roku Aksamitna Rewolucja w Czechosłowacji przyczyniła się do powołania na prezydenta Václava Havela, podczas gry w Rumunii obalono i stracono w krwawym zamachu stanu komunistycznego prezydenta Ceaușescu.

Koniec Zimnej Wojny

Trudno uwierzyć, że zaledwie trzy lata po strajku Polaków rozwiązano Układ Warszawski, a 26 grudnia 1991 roku nie było już Związku Radzieckiego.

Był to największy przewrót polityczny w Europie od II wojny światowej. Choć wiele osób świętowało upadek komunizmu, nadchodziły burzliwe lata. Każdy musiał przyzwyczaić się do nowych systemów politycznych, gospodarek rynkowych, inflacji i całkowitej restrukturyzacji rynku pracy. Wzrósł podział na bogatych i biednych, a niektórzy chcieli powrócić do komfortowych i znajomych warunków z przeszłości.

Teraz jednak, 30 lat później, miliony Europejczyków cieszą się z wolności, o jakiej ich rodzice i dziadkowie pod rządami komunistycznymi mogli tylko pomarzyć. Możemy głosować, protestować, kochać i modlić się. Mamy też prawo do swobodnego myślenia, mówienia i postępowania. Dlatego też ważne jest, aby pamiętać, w jaki sposób wywalczono dla nas wolność, i zadbać o jej obronę, abyśmy wraz z przyszłymi pokoleniami mogli cieszyć się nią przez wiele lat.